Gefur Obama forseti von?

Það er líklega ágætlega við hæfi að hefja bloggskrif á ný á þeim tímamótum þegar ljóst er að Barack Obama verður næsti forseti Bandaríkjanna. Hlýtur það ekki að vekja von um betri tíma? Í öllu falli fyrir Bandaríkjamenn sem losna nú væntanlega við hið "kristna" hægra-afturhald. Ég segi væntanlega því ekki er sopið kálið þótt.... Góður vinur minn hefur sagt það lengi að verði Obama kosinn verði hann fljótlega skotinn. Við skulum vona ekki. Vonandi boðar þetta hrun hinnar alræmdu ofurfrjálshyggju - það eykur þá von að Alan Greenspan skyldi viðurkenna að hann hafi haft rangt fyrir sér að hluta (hann gekk ekki lengra) þegar hann fullyrti í 40 ár að ekki ætti að trufla hina ósýnilegu hönd markaðarins frjálsa; hann sæi nú að það væri líklega nauðsynlegt að hafa eitthvert eftirlit með henni.

Já, við sjáum það hér heima líka, eins og svo margir hafa bent á að undanförnu. Aðeins Hannes Hólmsteinn og örfáir aðrir halda áfram gamla tuðinu og segja að allt sé þetta að kenna ríkisafskiptum í Bandaríkjunum! Þvílík della.

Eins gott og var að vakna í morgun við fréttirnar að westan brá mér illilega við að lesa forsíðufrétt Morgunblaðsins um 250 manna færanlegt lið héraðslögga, sem kemur yfir þjóðina eins og köld vatnsgusa. Hefur ekki lögregla landsins verið að kvarta undan fámenni og niðurskurði í mannafla? Síðan hvenær lumar dómsmálaráðherra á þessu? Þetta lið á að sinna einhverjum sér verkefnum; þýðir það að fari "of mikill mannfjöldi" niður á Austurvöll á laugardaginn til að halda áfram mótmælum gegn því liði sem leiddi okkur í ógöngur og segist nú ætla að bjarga okkur verði send eins og ein rúta af héraðslöggum til að halda aftur af okkur? Þá er eins líklegt að atburðarásin endi eins og fyrir 59 árum á sama stað!

Ég vona að í stað 2000 manns á laugardaginn var komi minnst 20 þúsund á laugardaginn kemur - kl. 15. Nægu er að mótmæla eins og fyrri daginn. Núna á t.d. að bjarga bankamönnunum sem keyptu hlutabréf, með því að sleppa þeim við að greiða fyrir þau af því að þau eru verðlaus!!!  Ég skora á sem flesta að mæta og láta heyra í sér - steyta hnefana, ekki aðeins að klappa! Og hrópa hátt. Þeir verða að heyra í okkur og þeir verða að vita að þjóðin hefur fengið nóg. Ég hef það fyrir satt að stórir hópar kjósenda Sjálfstæðisflokksins streymi nú til annarra flokka, jafnvel Vinstri grænna. Já, ég veit nú varla hvert annað þeir ættu að fara. Auðvitað munu margir kjósa Samfylkinguna. En hún verður að auka trúverðugleika sinn og hætta að vera bæði í stjórn og stjórnarandstöðu. Það gengur ekki að þykjast afsegja Davíð sem seðlabankastjóra en gera það ekki að stjórnarslitaástæðu! Hugur verður að fylgja máli.

Já, loks tók ég aftur upp bloggþráðinn og vona að einhverjir slampist á að lesa þetta (kemst þó víst seint inn á mbl.is!). Ég lofa mínum fáu bloggvinum að reyna að stækka hópinn og skora jafnframt á góða menn sem vilja hleypa mér í sinn bloggvinahóp að setja sig í samband við mig! Nú er mér full alvara að taka þátt í umræðunni - nenni ekki lengur að bíða vikum saman eftir birtingu á greinum í blöðunum.

Kynþáttamismunun hjá Útlendingastofnun?

Það fauk verulega í mig þegar ég heyrði af brottvísun Kenyamannsins í gær. Þarna er ekkert á ferðinni annað en hreinasta kynþáttahyggja - eða er það almenn útlendingahræðsla? Eða bara mannvonska? Í öllu falli virðist þetta fólk sem þarna vélar um vera hreinustu þverhausar, reglugerðaþverhausar, gjörsneyddir tilfinningu fyrir öðru fólki - öllu heldur fólki af öðrum uppruna en við hér á þessu litla skeri....!

Ég þarf ekki að skýra þetta nánar, allir sem hugsanlega lesa þetta vita fullvel um hvað það snýst (þeir verða líklega ekki svo margir vegna þess hve latur ég hef verið - eða upptekinn - að undanförnu og menn hafa skiljanlega gefist upp á að fara inn á þessa síðu!). Það ljóta í þessum flóttamannamálum hér er að nánast aldrei er lotið svo lágt að hlusta á rök fólks fyrir umsókn um hæli, öllum umsóknum hafnað og fólkinu vísað til síðasta viðkomustaðar, sem er vitanlega löglegt - en siðlaust að mínu mati. Það minnsta sem menn geta gert er að tala við lögmann viðkomandi, það er ekki nóg að segja að hann (hún) geti sagt sár sjálf(ur) hvernig málið er í pottinn búið. Og eiginkonan og kornabarnið eru skilin eftir, þeirra mál verður afgreitt síðar - þegar þessum háu herrum þóknast, væntanlega. Hefur barnið annars engan rétt, fætt hér á landi? Það ber það væntanlega alla ævi: Born in Iceland!

Var ekki maðurinn skiptinemi hér? Vann hann ekki við barnahjálp í Kenýa, sem íslenska ríkið styrkti? Jú, en maðurinn er svartur. Fyrirgefið: þetta er fasismi - eða heitir það rasismi? Sama er, hvort tveggja jafnslæmt.

Fyrir mér er þetta enn alvarlegra vegna þess að sjálfur kom ég allnærri máli fyrir nokkrum árum sem snerist um atvinnuleyfi manns frá annarri heimsálfu, sem hefði átt að fá sér vinnu fyrst og sækja um atvinnuleyfi áður en hann kom hingað. Þá hét þetta útlendingaeftirlit og vegna þess að ég þekki fólk í stjórnkerfinu tókst mér að fá atvinnuleyfið í gegn - þvert gegn öllum lögum og reglum, mætti skilningi og greiðasemi. En munurinn er sá að sá maður sem þar um ræddi er hvítur. Þessi er svartur. Þetta tel ég vera rasisma þar til annað verður sannað! - Ég tek fram að sá maður sem þarna var á ferðinni reyndist hinn nýtasti þjóðfélagsþegn, fjölgaði þjóðinni og talar ágæta íslensku.

Þetta er sterk endurkoma mín í bloggheima og vonandi rekur einhver augun í þetta (ég lofa vinum mínum að fara að koma mér upp dálitlum bloggvinahópi!)

 

Opið bréf til málfarsráðunautar

Ég sendi stundum Aðalsteini Davíðssyni, málfarasráðunaut Ríkisútvarpsins, línu um eitt og annað sem ber fyrir eyru mín í þeim ágæta miðli. Því miður fer of mikið af klúðri í loftið - og á vef RÚV. Aðalsteinn hefur tekið ábendingum mínum, eins og margra annarra, sjálfsagt, með þökkum og hefur þann ágæta ávana að svara ætíð bréfum mínum. Það merkir vitanlega að hann fær fleiri ábendingar, sem hann segir að hjálpi sér í baráttunni innanhúss.

Hér sendi ég eina frétt með furúlegum málfarslegum villum og eina dagskrárkynningu sem ég fann fyrir tilviljun og að auki fáein dæmi um leiðindafyrirbæri í ensku sem nefnt er "glutter" í ágætri bók sem ég keypti í Washington fyrir margt löngu og sýnir að ýmsar málfarsvillur eru ekki bundnar við eitt tungumál.

Hvað finnst mönnum um þetta?

Rvík: Slys í slippnum

Maður brenndist nokkuð við vinnu í slipp Stálsmiðjunnar við Mýrargötu í Reykjavík rétt fyrir klukkan sex í kvöld. Iðnaðarmenn voru að gera gat á skipsbotn með brennara en fyrir slysni kveiknaði í olíu og við það kom mikill blossi framan í manninn. Hann var vel búinn en brenndist. Hann var fluttur á sjúkrahús.

....var ekki eldur í þessum blossa?

Þessa dagskrárkynningu fann ég líka þegar ég leitaði að kveiknaði:

06.02.2008

Atli, Finnur, Hilmar og DJ Platurn

Atli Örvarsson tónskáld í Los Angeles segir frá tónlist sem hann hefur verið að vinna að síðustu þrjá mánuði við myndina Babylon A.D með kappanum Vin Diesel, Andrea hittir fyrir kvikmyndagerðarkonu sem er að gera heimildarmynd um plötusnúðinn DJ Platurn, sem hefur getið sér gott orð í Bandaríkjunum. Ásgrímur fjallar um indverska mynd um ofbeldi gegn konum og hvernig hugmyndin að myndinni kveiknaði og Elsa María hittir fyrir Finn Arnar leikmyndahönnuð og Hilmar Jónsson leikstjóra, í tilefni af nýjustu sýningu Hafnarfjarðarleikhússins á Höllu og Kára, eftir Hávar Sigurjónsson. 

Það verður farið milli ólíkra heima í þættinum í kvöld, Hafnarfjarðarleikhúsið, Hollywood og indversk bíómynd sem varð til í Kópavoginum.

Svo lofaði ég að senda þér dæmi um "flækjumálfar" í ensku og tek fáein dæmi úr bók sem heitir On writing well eftir William Zinsser, sem var háskólakennari í ensku í Yale þegar bókin kom út, 1988. Niðurstaða mín eftir að hafa lesið bókina (fyrir margt löngu) er sú að margt af því sama hrjáir íslenska tungu og þessum höfundi finnst hrjá enska tungu - vandamálin eru sameiginleg, þvert á tungumál! Zinsser helgar einn kafla því sem hann nefnir clutter og ég hef þýtt með hröngl, orðahröngl. Höfundurinn líkir baráttunni við orðahrönglið  við barátttuna við illgresi, ný afbrigði skjóti rótum að nóttu og um miðjan dag sé það orðið hluti af amerískri orðræðu. John Dean sem var einn af ráðgjöfum Nixons forseta segir hann að hann hafi sett nýtt met í þessu þegar hann notaði eitt sinn í þeim frægu Watergate-yfirheyrslum orðalagið "at this point of time" þar sem "now" hefði dugað hreint ágætlega. Kannast ekki einhver við "á þessum tímapunkti"? Á ensku er þetta 400% orðabólga en þó ekki nema 300% orðabólga á  íslensku!

Raunar segir hann að fólk hafi verið mikið til hætt að nota now áður en Dean vann sitt afrek: At present time, currently, presently hafði þegar leyst orðið nokkru að leyti af hólmi. Og hann fullyrðir að tannlæknir myndi spyrja sjúkling hvort hann "is experiencing any pain" en börnin sín eftir sem áður "does it hurt?" Hvernig mætti yfirfæra þetta á íslensku?

Ég sagði þetta alltaf!

  

Síðustu kvöldin hafa verið dálítið undarleg og skrítin, í það minnsta óvenjuleg; hjá mér hafa þau liðið í meiri rólegheitum en ég á að venjast þótt flest kvöld í mínu lífi séu fremur róleg. En þetta hafa verið meiri rólegheit en ég hef átt að venjast um langt skeið, hugsanlega frá því hætt var að gefa Ríkissjónvarpinu frí í júlímánuði fyrir fleiri árum en ég kæri mig um að muna. Já, munurinn á undanförnum kvöldum er sá að ég hef ekki kveikt á sjónvarpinu fyrr en í fyrsta lagi rétt fyrir klukkan tíu.

Í fyrstunni hélt ég að ég væri óánægður með að Sjónvarpið sýnir um þessar mundir óáhugaverðan fótbolta allt kvöldið, á besta sýningartíma, endalausa leiki, upphitun og samantekt og hefur gefið Kastljósi hálfsmánaðar frí. En smám saman komst ég að þessari niðurstöðu: Aðalfréttatími Sjónvarpsins ætti ekki að vera fyrr en klukkan tíu. Kannski klukkan níu. Raunar er ég ekki viss um hvort ég held uppteknum hætti eftir HM og sest við kassann klukkan sjö til þess að horfa á sjónvarpsfréttir. Eða klukkan tíu; þó frekar það. Ég get vel verið án þeirra – og Kastljóss. Sjónvarpsleysið í kvöld þýddi meðal annars að ég heyrði frábæra kvöldstund með bassasöngvaranum Poul Robeson sem ég hefði líklega misst af ella. Eða hvað?

Ég hef hins vegar haldið þeirri venju minni að hlusta á Útvarpsfréttir klukkan 18 – og Spegilinn sem hefst að þeim loknum, eitthvert besta og snarpasta útvarpsefnið sem sent er út á landi hér. Í framhaldi af Spegli kvöldsins fór ég að hugleiða að svo virðist sem ég hafi haft aldeilis rétt fyrir mér í tveimur mikilsverðum málum síðustu missera:

Ég var einn þeirra sem tóku mark á fréttamönnum og öðrum sem fullyrtu að innrásin í Írak væri byggð á falsrökum og var jafnframt einn þeirra sem báðust afsökunar á afstöðu íslensku ríkisstjórnarinnar í þessu máli í auglýsingu í bandaríska stórblaðinu New York Times. Ég minnist þess að íslenskir ráðherrar sögðu með fyrirlitningartóni að þetta væri tómur rógburður, engin ástæða væri til að taka mark á þessum óstaðfesta orðrómi. Þarf ég að nefna nöfn? Þarf ég að segja: Valgerður, þarf ég að segja Halldór eða Davíð eða Björn? Einn íslenskur fyrrum stjórnmálamaður hefur haft kjark til að viðurkenna að hann hafi látið blekkjast: Jón Baldvin Hannibalsson. Hann er maður að meiri. Nú held ég að allir skynsamir menn viðurkenni að Bush fari frá völdum næsta vetur rúinn trausti og hvílíkt fífl hann er. Ég get ekki kallað hann annað. Ekkert hefur áunnist með innrásinni, þvert á móti hefur ástandi versnað og það fjarar hratt undan bandaríska stórveldinu.

Og í kvöld kom enn ein staðfestingin á þessu: Fálmandi, hikandi og hálfstamandi Bush reynir að deila við dómarann og hótar að breyta þeim lögum sem hæstiréttur vísar til í dómi sínum um að Kvantanamó-fangelsið sé ólöglegt - andstætt því sem á að tíðkast í réttarríki. Vonandi nær Obama kjöri í haust og tekst að bjarga því sem bjargað verður - hæfileg vinstrihugsun er hið eina sem dugir til þess að rétta kolrangan kúrs Bandaríkjamanna.

 

Ég vissi líka mætavel að hin svonefnda útrás íslenskra fjárglæframanna myndi fara illa. Hlutabréfaverð gat ekki hækkað endalaust, það hlaut að ná hámarki og hrapa aftur. Enda fór svo. Það sem verra er: Hinir íslensku fjárglæframenn sem höfðu ekki hemil á sér heldur héldu áfram og áfram og áfram hlutu illt orðspor, og Íslendingar almennt í leiðinni.

Ekki ætla ég að kenna þeim alfarið um hvernig fór. Þar hafa náttúrlega mikil áhrif líka afleiðingar þess að fleiri fjárglæframenn en íslenskir hafa spilað rassinn úr buxunum og ekki bera þeir beint ábyrgð á hækkun olíuverðs. En óbeint. Allt þetta ber nefnilega að sama brunni: Alheims nýfrjálshyggjan er farin að sýna sitt rétta andlit, frelsi hinna ríku, einstaklingshyggja hinum ríku til handa. Við, almenningur, venjulegt fólk sem vinnum fyrir okkar daglega brauði í sveita okkar andlitis megum eiga okkur. Frelsið er ekki fyrir okkur. Vonandi fá hannesar heimsins verðuga ráðningu, vonandi ná skynsamir menn yfirhendinni.

Grunnhygginn og illa upplýstur bæjarstjóri fyrir vestan

ÉG er dálítið undrandi á starfsmönnum fyrrum vinnustaðar míns, Fréttastofu Útvarps. Þeir hafa útvarpað furðulegum ummælum bæjarstjóra nokkurs fyrir vestan í það minnsta tvisvar þar sem hann heldur því fram blákalt að engin ástæða sé til að ætla að olíuhreinsistöð í landi Hvestu í Arnarfirði fái ekki að menga eins og hver vill því Kyoto-samningurinn verði útrunninn þegar hún taki til starfa!

Annað hvort eru þetta orð grunnhyggins manns eða furðu hrokafulls og bíræfins. Eins og Árni Finnsson náttúruverndarmaður hefur sagt tekur að sjálfsögðu við nýr samningur um takmörkun á útblæstri verksmiðja þegar Kyoto-samningnum sleppir og þar verður útblástur vafalaust ekki tekinn linari tökum en nú er gert, sjálfsagt margfalt fastari. Eða býst bæjarstjórinn við að umræðan um heimshlýnun muni fjara út og menn halda áfram að sleppa ómældum koltvísýringi út í andrúmsloftið? Eða býst hann við að í ljós komi á næstunni að þetta með heimshlýnun af mannavöldum sé eintóm vitleysa eins og Hannes Hólmsteinn segir?

Annað er að maðurinn virðist ekki hafa grundvallarhugtök í þessum efnum á valdi sínu. Hann segir að menn séu að tala um mengun en koltvísýringur sé ekki mengun - mengun sé það sem fái fólk til þess að hósta. Svo fór hann að þrugla eins og barn um að engin rök séu færð gegn olíuhreinsistöðinni, menn segi bara afþvíbara....! Á morgunvakt Rásar 1 í morgun komst hann upp með þvílíkan kjaftavaðal að mér finnst ástæða til að gera alvarlegar athugasemdir við þau vinnubrögð að sleppa þessu út á öldur ljósvakans án þess að gera minnstu tilraun til þess að fá manninn til að skýra mál sitt betur en með þessum furðulegu fullyrðingum. Hann komst upp með að fullyrða að allt tal um mengunarhættu frá olíuhreinsistöð sé vitleysa, engin mengun komi frá verksmiðjum sem þessari!!! Heyr á endemi. Það þarf ekki annað en einn skipsskaða og ein af bestu fiskimiðum heimsins og fagrar fjörur verða í stórhættu.

Og hvers konar fyrirtæki er þetta sem vill reisa þessa verksmiðju? Það fæst ekki upp gefið sem bendir til að þar sé eitthvað málum blandið! Vilja Íslendingar fá hingað fyrirtæki sem er undir hælnum á Pútín?

 Að lokum um þetta í bili: Heldur bæjarstjórinn að 500 Vestfirðingar muni ráða sig í vinnu í þessari verksmiðju og aka daglega í Arnarfjörðinn hver frá sínu heimili, kannski nokkur hundruð kílómetra? Eða verða reistar vinnubúðir í Arnarfirði? Verða það kannski Pólverjar eða Lettar eða einhverra annarra þjóða menn sem ráða sig til vinnu þarna, með allri virðingu fyrir því fólki? Heldur bæjarstjórinn virkilega að þessi stöð muni leysa vanda Vestfirðinga? Hefur hann ekki fylgst með árangri því hvaða árangur það hefur borið fyrir Austfirðinga að álver var reist við Reyðarfjörð? Kannski verður það þó atvinnuskapandi fyrir fræðimenn hjá Fræðasetrinu á Ísafirði að rannsaka þau félagslegu vandamál sem eiga eftir að skapast þegar 500 manns hreiðra um sig í Arnarfirði - flest útlendingar - jafnvel þótt það yrðu Íslendingar.

Tölum ekki um eyðileggingu á fögrum firði. Ekki að sinni.

Hafnarfjörður 100 ára

Við Hafnfirðingar óskum okkur til hamingju með daginn. Kaupstaður i eina öld!

Í upphafi bloggtíðar minnar setti ég inn mynd sem tekin var á Strandgötu, aðalgötu bæjarins, á laugardegi. Þar sést ekki sála á ferð. Nú er enn laugardagur en aldarafmæli kaupstaðarins og gatan troðfull af fólki. Það væri kannski heldur mikið ef þetta væri hið  venjulega - en svona helmingi færra fólk á Strandgötu á venjulegum laugardagseftirmiðdegi væri svona takk bærilegt! Skyldi það verða þegar blokkirnar á Norðurbakkanum eru verða allar setnar fólki, þegar allar íbúðirnar í öllum hinum nýju húsunum sem eru í byggingu, öllum húsunum sem hafa staðið að hluta til auð í nokkur ár hafa loksins selst?

Við vonum það. En einhvern veginn efast ég. Fólk er allt of upptekið af því að komast auðveldlega í smárakringlulindirnar.

Að lokum vil ég láta þess getið að tölvan fraus nokkrum sinnum á meðan ég var að setja þessar myndir inn og ég hélt að það hefði mistekist svo ég reyndi aftur en sá þá að inn fóru tvö eintök af annarri myndinni! Það gengur bara betur næst. Þó er það ekki víst - ég reyndi nefnilega að henda annarri myndinni út en fann ekki aðferðina til þess!

Er of seint um rassinn gripið?

Ég hvet alla til að lesa pistil Jóns Axels Harðarsonar Íslenskt mál í Morgunblaði dagsins. Þar rekur hann á fræðilegan hátt þá málbreytingu sem kennd er við ásókn nafnháttar í stað einfaldrar nútíðar eða þátíðar. Þetta telur hann að muni útrýma sagnbeygingum úr íslensku, nema sögninni að vera, sem allir virðast vera mjög leiknir í að beygja! Þetta þýðir einfaldlega að gríðarleg kerfisbreyting á tungumálinu er að ganga yfir og fáir virðast telja að ástæða sé til að hamla gegn því.

Fyrir þremur og hálfu ári eða svo sendi ég eftirfarandi grein í Morgunblaðið og taldi þá að mikil vá væri fyrir dyrum. Greinina endurbirti ég hér:

Andlát sagnbeyginga í íslensku

Ég brá mér á málþing í Kennaraháskóla Íslands á miðvikudaginn var, degi íslenskrar tungu. Þar töluðu þeir vísu menn Haraldur Bernharðsson, málfræðingur við Hugvísindastofnun, Sigurður Konráðsson, prófessor við nefndan skóla, og Gauti Kristmannsson, þýðingafræðingur og aðjunkt við HÍ. og sögðu margt athyglisvert. Það olli mér þó vonbrigðum hve fáir mættu til þessa málþings.
Haraldur sýndi meðal annars fram á að málið breytist sífellt, oftast til einföldunar. Með döprum huga varð ég að viðurkenna að líklega væri vonlaust að berjast gegn setningum eins og til að mynda: „Maðurinn sat með bók í hönd“ þar sem rétt beyging þess orðs væri flestum of erfið. Og all athyglisverð þótti mér sú staðhæfing hans að í rauninni væri ekkert til sem héti „gullaldarmál“, hver tími hefði sitt málfar og fólk hefði jafnvel talað „vitlaust“ á tímum Egils Skallagrímssonar rétt eins og nú. Það rifjaðist upp fyrir mér að árið 1944 skrifaði Hallbjörn Halldórsson prentari bók sem hann nefndi „Lýðveldishugvekja um íslenzkt mál“ og gaf út á eigin kostnað. Þar er fjallað um það hvað íslenskunni hafði hrakað mjög frá því fyrir heimsstyrjöldina fyrri.
Hins vegar varð ég forviða þegar Gauti brá upp á tjald tveimur textum, sem ég skildi hvorugan en áttu þó báðir að vera á íslensku. Þetta var frásögn tölvumanns, annars vegar á „hreinni“ íslensku, samkvæmt íðorðasafni, hins vegar á „ísl–ensku“, sem ku vera samskiptamál tölvukarla. Þar skildi ég ekki bofs. Mér var brugðið.
Athyglisverðust fannst mér þó vera frásögn Gauta af því að þegar hann kom heim frá dvöl í útlöndum fyrir fimm árum uppgötvaði hann að stórbreyting hafði orðið á málnotkun Íslendinga. Fólk var farið að tala í nafnhætti. Hann sagði að það hefði verið rétt eins og að fá blauta tusku í andlitið. Þar var komið það sem ég hafði í raun og veru vonast til að menn nefndu á þessu málþingi, ekki síst vegna þess að það var haldið í iðrum íslenskrar kennaramenntunar.
Doktor Svanhildur Óskarsdóttir nefndi þetta fyrirbæri fyrst manna svo ég viti í Málfarsmínútunni heitinni í Spegli Ríkisútvarpsins fyrir fáeinum árum. Það er í stuttu máli þannig að fólk beygir sögnina „að vera“ eftir öllum kúnstarinnar reglum en hafa allar aðrar sagnir í nafnhætti. Dæmi: „Hvað erum við að borga nú þegar?“ (Kristján Kristjánsson í Kastljósi 17. nóv.) – en hann tók sig reyndar á og bætti við: „Hvað borgum við?“. Þetta var í viðtali við Geir H. Haarde utanríkisráðherra, sem sagði meðal annars að mikilvægt væri að leysa þetta mál með Bandaríkjamenn og Keflavíkurflugvöll „...fyrir þá sem eru að vinna á þessu svæði“. Þetta er ein útgáfan, "eru að" er skotið inn í setninguna að óþörfu; einfaldast er að segja: „...fyrir þá sem vinna á þessu svæði.“ Eða hvað?
Að erindunum loknum voru leyfðar spurningar og umræður og ég leyfði mér að spyrja fræðingana að því hvort ekki væri ástæða til að óttast að þessi málnotkun ylli óbætanlegu tjóni á íslenskri tungu þar sem hún myndi útrýma öllum sagnbeygingum nema á sögninni að vera. Íslenskufræðingarnir tveir kváðu nei við því. Ég varð fyrir miklum vonbrigðum, hafði talið að fræðimenn væru að velta fyrir sér hvernig væri unnt að bregðast við þessum fjára (þarna á þetta rétt á sér, menn eru að velta þessu fyrir sér núna) og benti á að þetta væri ekkert „undirstéttamál“ heldur orðfæri allra, jafnvel þeirra allra menntuðustu: ráðherra, alþingismanna, prófessora og bankastjóra jafnt sem iðnaðarmanna, verslunarmanna og verkamanna. Eftir málþingið heyrði ég að ýmsir viðstaddir reyndust vera á sama máli og ég þótt þeir hefðu ekki blandað sér í umræðuna.
Íslenskan er sagnamál. Hvað verður þá um hana ef menn hætta að beygja sagnirnar? Ég veit að doktorsnemi nokkur er að rannsaka þetta fyrirbæri og vona að einhvern tíma fái íslenskir málnotendur að lesa ritgerðina hans. En vonandi verða sagnbeygingar í íslensku ekki alveg dauðar þegar loksins kemur að þeirri doktorsvörn og vonandi vakna íslenskukennarar í musteri íslenskrar kennaramenntunar til vitundar um hættuna áður en það verður um seinan og taka að leggja á ráðin um hvernig íslenskum sagnbeygingum verður forðað frá bráðum bana.

Síðan þetta var skrifað hefur ekkert gerst annað en þessi málbreyting hefur orðið æ útbreiddari og einkennir nú málfar flestallra sem taka til máls opinberlega - og væntanlega prívat líka. Ég hef vanið mig á þann (ó)sið að hripa hjá mér "málblóm" sem ég heyri í fjölmiðlum eða sé í blöðum, hvort sem það eru hreinar málvillur eða  klúðurslegt orðafar.

Hér eru örfá dæmi um orðalag sem  fellur í þennan flokk málbreytinga:

Það er nauðsynlegt að hafa tök á ástandinu – það erum við ekki að hafa núna!

Steingrímur Sigfússon í Vikulokum 15. mars.

 

Frú menntamálaráðaherra á hlaupársdag 2008:

Við erum að fá atvinnulífið með okkur (til þess að fjármagna iðnskólann)

 

Rás 1 21.feb. 2008 kl. 09:20 Við erum kannski að eyða helmingi af vökutíma okkar í vinnu.

..........og svo þessa nýja veruleika (spyrillinn)

Það er kannski ekki mikið af ungu fólki sem er að sækja sér símenntunar.....Við skulum láta þessa visku setjast aðeins til í höfðunum á okkur.... (hér fær fleira að fljóta með) 

Verið að útskýra einhverja sérstaka beitu: Þessi pokabeita er að veiða ýsu.... 

Alþingismaður:Við höfum einstaklinga sem eru ítrekað að brjóta af sér. 

Lögmaður: Við erum ekki að standa okkur.Þetta eru úrræði sem eru að virka. 

Þetta læt ég nægja að sinni en varpa því út til lesenda (ef einhverjir nenna enn að líta inn hjá mér!) hvort þeim finnist í lagi að láta þetta ganga yfir eða að ástæða sé til að sporna við fótum. Almennt álit íslenskufræðinga virðist vera að þeirra sé að fylgjast með málbreytingunum, skilreina þær og skýra okkur frá þeim, ekki gera eitthvað í málinu. Ég vil að eitthvað sé gert í málinu, vil að hraustlega verði tekið til hendi við að bjarga því áður en sagnbeygingar hverfa gjörsamlega - fyrir nú utan allt annað sem hrjáir málfar allt, allt of margra sem tala og skrifa opinberlega - og allt of margra sem eru með fastráðningarbréf hjá þeirri stofnun sem ætti að vera flaggskip tungunnar, RÚV!

 

Gætið að beygingunum, Mbl.is-menn!

"Einni nashyrningskýrinni var ekkert um myndavélina gefið, réðist á hana og braut hana."

 Hvað er rangt við þetta? Beygingin er svona: kýr-kú-kú-kýr. Þótt þetta sé sjaldséð nashyrningskýr var nashyrningskúnni altént illa við myndavélina og braut hana.

Réttur þroski - og rangur

Ég er svolítið hugsi yfir viðtalinu við verðandi aðalritstjóra Morgunblaðsins, Ólaf Þórisson Stephensen, sem brátt tekur við af Styrmi Gunnarssyni. Í þeim hluta þess þar sem fjallað er um uppruna hans, uppvöxt og æviferil er náttúrlega ekki dregin dul á tengslin við Sjálfstæðisflokkinn og Heimdall og látið í það skína að erfitt hafi verið að ræða við hann um stjórnmál á þeim árum (líklega vegna rökfestu hans og sannfæringar um málstaðinn); enda hafi fáir lagt út í það nema Illugi Gunnarsson og Baltasar Kormákur, sem voru báðir vinstrisinnaðir þá en eru orðnir góðir og gegnir sjálfstæðismenn nú. Látum það vera. En svo koma þessi orðaskipti: "- Þú hefur snúið þeim báðum? "Ekki ætla ég nú að halda því fram. En þeir hafa þroskazt til réttrar áttar!"

Eflaust er þetta meint af Ólafs hálfu sem kaldhæðnislegt spaug. En hann meinar þetta nú samt! Ég velti því hins vegar fyrir mér hvort verðandi aðalritstjóri elsta, virðulegasta og líklega traustasta dagblaðs landsins getur leyft sér slíkt í þessu samhengi. Við munum öll eftir oft á tíðum óvarlegum yfirlýsingum fyrrum forsætisráðherra, sem svaraði þegar hann var gagnrýndur fyrir glannalegar yfirlýsingar að hér á landi væri málfrelsi, sem hann mætti nýta sér eins og aðrir. En málið er að forsætisráðherra getur ekki leyft sér að tala eins og götustrákur og bráðum aðalritstjóri Morgunblaðsins getur ekki leyft sér ummæli sem hvaða annar heimdellingur sem er getur vel leyft sér. Ritstjóri Morgunblaðsins er ekki eins og hver annar heimdellingur.

Ef verðandi aðalritstjóri Morgunblaðsins getur leyft sér að tala eins og hver annar stuttbuxnapiltur og dregið þroska pólitískra andstæðinga sinna í efa án þess að menn kippi sér upp við það vil ég fyrir mitt leyti draga í efa trúverðugleika þeirrar stefnu morgunblaðsmanna að blaðið sé ekki málgagn Sjálfstæðisflokksins, þó vissulega borgaralegt blað, en fyrst og fremst blað þar sem sé rekin óvilhöll, heiðarleg, jafnvel gagnrýnin blaðamennska, og hlutverk blaðsins sé fyrst og fremst að standa vörð um lýðræðið, og hag almennings. Opið öllum skoðunum, blað þar sem öllum skoðunum er gert jafnhátt undir höfði.

Auðvitað er það rétt að Illugi og Baltasar hafa þroskast frá því þeir voru í Hagaskólanum. En er það eitthvað réttara en annað að þroskast frá hugmyndum þeirra sem lögðu á sínum tíma grundvöllinn að velferðarríki nútímans til hugmynda þeirra sem leggja megináherslu á þrönga eiginhagsmuni peningahyggjunnar og eru að ríða efnahag hins vestræna heims á slig einmitt um þessar mundir?

Þetta er ekki góð byrjun hjá hinum væntanlega aðalritstjóra. Eða meinar hann kannski ekki það sem hann segir? Eru skoðanir vinstrimanna að hans mati jafngildar skoðunum hægrimanna þrátt fyrir þessi orð eða gerir væntanlegur aðalritstjóri einhvern greinarmun þarna á?

Nú reynir á hvort þessar línur rata einhvern veginn til Ólafs því ég vil gjarnan fá svör við þessu. Í þetta sinn nenni ég ekki að skrifa grein og senda til Morgunblaðsins - kannski hefði ég átt að gera það, kannski hefði hún fengið forgang og ekki þurft að bíða í margar vikur. En ég læt þetta nægja - í bili að minnstakosti.

Hvers vegna ætli Ólafur Stephensen leggi annars á sig að nota z, sem var aflögð þegar hann var nokkurra ára gamall? Ætli það sé til að sýna ákveðið þroskamerki - þrozkamerki, sem sagt.

 

Athyglisverð umfjöllun og umræða meðal frænda vorra!

Mér hefur löngum fundist blaðamennska í Noregi vera á ögn hærra plani en íslensk. Undanfarið hefur mikið verið fjallað um efnahagsmál á Íslandi eins og t.d. hér: http://e24.no/utenriks/article2422240.ece Þessa slóð sendi ágætur norskur vinur minn mér og lét um leið í ljós áhyggjur af því að efnahagurinn væri á leið til helv...! Ég renndi í gegnum þetta og sá að vissulega er þetta sett fram með nokkuð stórum fullyrðingum en lesi maður áfram sér maður betur og betur hve ítarleg þessi umfjöllun er. Og athugasemdirnar sem venjulegt fólk hefur sett inn eru ekki síður athyglisverðar, þar kemur berlega í ljós að margir Norðmenn hafa fulla samúð með okkur og sumir nefna okkur "litlu bræður í vestri" og spyrja hvað yrði úr Norðmönnum ef olían kláraðist skyndilega eða olíuverð hryndi skyndilega!

Ég hvet fólk til þess að lesa þetta!